ZGJOHUNI NGA GJUMI ZOTI GALTUNG

Nga Genti Metaj

Politologu norvegjez, me ane te intervistes se tij na con 60 vjet prapa dhe dashur pa dashur kerkon t’i vere zjarrin ballkanit. Pa ja bere syri terr, ky i fundit parashikon se pas 50 vjetesh do te krijohet Konfederata Serbo-Shqiptaro-Kosovare, qe do t’ju jap fund konflikteve ne rajon.


Ne daten 17 shkurt 2010 Kosova festoi ditelindjen e dyte te pavaresise. Qindra dhe mijera shqipatre u bashkuan rrugeve te prishtines, Tiranes, Shkupit, Brukselit dhe New-York-ut per te festuar diten qe u dha fund dilemave dhe hamendesive. Sigurisht qe mozaiku i ketij viti perbehej nga njohjet e 65 shteteve te botes kundrejt Kosoves, por dhe me lajmin e mire se ka levizje premtuese ne gjirin e 5 shteteve te UE, qe nuk e kane njohur ende Kosoven. Pra te thenat e koriderove diplomatike flasin per nje qasje tjeter te Greqise perkundrejt Kosoves dhe sic e thane dhe zyrtaret kosovare ka te ngjare qe ne muajt e ardhshem te kemi zhvillime te reja. Sigurisht qe faktet e siperpermendura nuk jane pa njohura nga opinioni publik dhe nuk kane shume nevoje per eko mediatike, sepse u bene te njohura nga shtypi shqiptar, kosovar dhe nderkombetar. Ajo qe me shtyn te hedh mbi leter keto rreshta eshte nje artikull botuar ne perditshem serbe “POLITIKA” dhe botuar ne frengjisht ne gazeten elektronike COURRIER des BALKANS.

“POLITIKA” ka intervistuar Zotin Johan Galtung, i cili na qenkesh politolog, negociator nderkombetar per rreth 40 konflikte ne mbare boten. Ky sociolog dhe matemikan norvegjez qe mban mbi shpatulla 79 vite jete, na qenkesh dhe themeluesi i Institutit te Kerkimeve per Paqen dhe anetar i Keshillit Konsultatif te Fondit te Kombeve te Bashkuara per demokracine.

Politologu norvegjez, personazhi kyç i zgjidhjeve te konfliketeve me ane te intervistes se tij na con 60 vjet prapa dhe dashur pa dashur kerkon t’i vere zjarrin ballkanit. Pa ja bere syri terr, ky i fundit parashikon dhe propozon, qe pas 50 vjetesh te krijohet Konfederata Serbo-Shqiptaro-Kosovare, qe do t’ju jap fund konflikteve ne rajon.

Mirepo ajo qe une deshiroj te zbardh perpara se t’ju pergjigjem argumentave te tij boshe eshte fakti se Serbia nuk po resht ne asnje moment te aktivizoje potencialisht te gjithe ata njerez dhe institucione qe jane pro saj. Edhe pse aktualisht nuk kane ndonje perfitim konkret, eshte detyra jone t’ju kundervihemi dhe ideve e propozimeve, supozimeve apo parashikimeve qe mund te risjellin konflikte me permasa te parashikuara ne rajon. Eshte detyre jona te minimizojme me argumenta thenie dhe argumenta boshe qe kane si qellim venien ne pyetje te Sovranitetit te Kosoves, por qe shkojne edhe me larg duke kerkuar ate qe enderroi Mareshall Tito, aneksimin e Shqiperise ne gjirin e ish-Jugosllavise.

Se dyti ne duhet te bertasim me te madhe se kush jane njerezit qe perkrahin ide te tilla dhe pse e bejne ate.

Gazeta “POLITIKA “ e prezanton Zotin Galtung si nje njohes te holle te rajonit te Ballkanit duke nenvizuar se ai eshte autor i rreth 100 publikimeve, por nuk na thote se cilat jane publikimet e tij, as na ben nje raport mes publikimeve dhe ceshtjes se Kosoves. Ky zoteri i nderuar na paskesh qene dhe Drejtori i pergjithshem i Qendres Universitare Nderkombetare te Dubrovnikut, por gazeta ne fjale harron te na thote se ne cfare periudhe ai e ka drejtuar kete universitet dhe cili ka qene punedhenesi i tij.
Pra duket katerciperisht se ky zoteri i nderuar eshte nje njeri me probleme te medha, i cili nuk deshiron ta njohe realitetin e rajonit. Qartazi nenkuptohet se ai eshte dhe nje anti shqiptar qe hedh bomba tymese ne nje moment te gjetur me mjaft mjeshteri. Duke vene perpara disa merita diplomatike dhe universitare te vetvetes nepermjet gojes se gazetes “POLITIKA” ai ben gabime trashanike dhe kerkon te ofendoje pa turp Marti Ahtisariin.

Johan Galtung ben pergjegjes Marti Ahtisarrin per menyren e shpalljes se pavaresise se Namibise. Pra ai nuk e fillon sulmin e tij drejtperdrejte me Kosoven, por ben nje analize te se kaluares se Ahtisarrit, duke e bere ate te papergjegjshem, racist dhe jo diplomat.

Meqe ende nuk e ka kuptuar se puna e Kosoves eshte kry prej kohesh, mendon se zgjidhja ideale eshte krijimi i nje konfederate Serbo-shqiptaro-kosovare!
Tash ky njeri dhe gazeta POLITIKA po perpiqen te zgjojne fantazmat te cilat nuk kane vdekur asnjhere ne koken e ekstremisteve dhe nacionalisteve te semura. Ky zoteri, i cili e mban veten per njohes te holle te rajonit dhe ndermjetes ne zgjidhjen e 40 konflikteve boterore, po kerkon t’i vere zjarin fucise se barutit. Thuajse jemi dhe njehere tjeter ne vitet e “lavdishme te Mareshall Titos”, i cili kishte pergatitur “dhomen e Shqiperise ne gjirin e ish Federates Jugosllave”. Ai perpiqet te justifikoje bombardimet e Serbise si nje lufte te parashikuar kunder saj dhe aspak si nje lufte per Kosoven, duke harruar se Kosova u mbajt me forcen e dhunes dhe vrasjeve, me terror dhe mbjellje vdekjesh prej me shume se gjysem shekulli. Ai harroi studentet e helmuar diku aty nga vitet tetedhjete. Harroi krimet e ushtrise, policise dhe cetnikeve serb kunder nje populli te tere. Harroi faktin qe mbi gjysem milioni njerezish u zbuan nga vatrat e tyre, qe u vrane gra e vajza, u mbyten pleq e te rinj! Ka harruar se me forcen e bajonetes u shpuan barqet e grave shtazena.....
Jo zoti Galtung, konfederata qe ju propozoni nuk ka per te ekzistuar kurre, asnjehere! I vetmi takim yni me serbet do te ndodhe ne Gjirin e Europes se bashkuar, vetem atehere kur Serbia te pranoje realitetin, te njohe Kosoven shtet te pavarur dhe sovran, te denoje krimet e saj dhe t’ju kerkoje falje shqiptareve. Jo vetem kaq, por serbia duhet ne menyre urgjente te dorezoje kriminelet e te gjitha lufterave qe ka bere, midis te tjerash ajo e Kosoves, sepse ndryshe portat e Europes do te jene te mbyllura per te.

Ndersa per ju Zoti Galtung kam vetem nje keshille: rajoni i Ballkanit ka qene nje territor shume problematik. Eshte ndoshta i vetmi rajon qe ka denuar nje popull te tere te jetoje ne pese a me shume shtete. Ky eshte vetem rasti i shqiptareve. Asnjehere shqiptaret nuk i kane shpallur lufte fqinjeve, perkundrazi, kane qene ata qe kane vuajtur sulmet e te tjereve. Me thoni cili eshte ai shtet qe te pakten qe nga viti ’90 e ketej i ka vene te pakten kater here zjarrin Ballkanit? Mire Kosoves, po Bosnjes nga i erdhi sherri? Po Sllovenise e Kroacise? Kush po e mban ne gjendje terrori Bosnjen? Cila eshte formula juaj per kete vend i cili eshte shqyer ne tre rajone e republika? A ju kujtohet masakra e Srebenices?!
Zoti Galtung, jeni fare i parpergjegjshem! Kam idene se po perdoreni si vegel e mire ne duar te pista! Lerini Ballkanin te qete, sepse me ne fund ai dhe popujt e tij progresiste e gjeten vet zgjidhjen.

TE GJITHE DUHET TE JEMI NE TEHERAN !

Ajo qe ndodhi ne Iran gjate zgjedhjeve te fundit presidenciale perdhosi njehere e mire “Persine”. Perdhosi identitetin e kesaj kulture, e cila i ka dhene aq shume njerezimit, e cila ka ngritur aq lart emrin e saj, saqe renia kaq poshte e “denon” padrejtesisht. Qenka e thene qe ne cilindo kend te rruzullit tokesor politika t’i vere zjarin nje bote te tere, nje kulture dhe identiteti, te terheqe zvarre nje apo popuj te tere, vetem e vetem sepse ekzistojne njerez “te gjithpushtetetshem”, apo te etur per pushtet te pakufijshem. Sepse ekzistojne njerez qe ne momente te caktuara te qenies se tyre, kujtojne se jane te barabarte me “zotin” vete, sepse mendojne se eshte vepra dhe fjala e zotit ajo qe i ka “ngritur aq lart”, sepse mendojne se “zoti mendon ashtu sic mendojne ata”, sepse “jane te bindur se po te ishte e mundur ata dhe vetem ata do te ishin mekembesit e te gjithpushtetshmit”. Eshte aq e veshtire per t’i perligjur mendimet dhe qendrimet e tyre, eshte aq mizore te provosh te mendosh si ata, eshte nje fare torture pafund, nje tmerr pambarim.

Keto javet e fundit perpos ndjekjes me shume vemendje te aktualitetit nepermjet shtypit kam rastisur te bisedoj dhe me iraniane qe ndodhen ne Bruksel. Emigrante te rendomte dhe te zakonshem tjeterhere, tashme “te integruar” me se miri ne shoqerine e ketushme, njerez me principe te shendosha, por dhe me pak te shendosha, te cilet me shume se cdonjeri percjellin me ankth ate qe po ndodh atje, ne Persi.

Ne fillim mendimet ishin disi konservatore, disi te luhatura dhe te pastrukturuara. Thua sikur “opiumi” i Presidentit te rizgjedhur kishte penetruar deri ketu ne Bruksel. Amadi Nexhad konsiderohej si njefare “heroi” qe per interesat kombetare “nuk tutej para SHBA-ave, Europes dhe vendeve te tjera demokratike”. Kjo situate me sjell ne mendje mitingjet e Sadam Huseinit ne kohen e fillimperendimit te mbreterise se tij, me sjell ne mendje manifestimet e talebaneve pas renies se regjimit te tyre, me sjell ne mendje “rezistencen” e radikaleve te Pakistanit qe mbeshtesin Al Kaiden. Kjo situate me con aq larg, ne ato kohera kur Enver Hoxha mbushte sheshet dhe nxirrte ne rruge “arsenalin e jashtezakonshem” te ushtrise se mjere shqiptare per t’i treguar perendimit se sa i forte ishte. Aq larg me con kjo “ere diktaturash”, saqe me kujtohen “vrapimet e cmendura” te nje tufe njerezish, te cilet ne kohen qe bustet e diktatorit binin, themeluan njefare shoqate qe morri emrin e tij, mbyllnin shkollat dhe nderrmarrjet, vetem e vetem qe te shpetonin imazhin dhe “jeten pas vdekjes se Enver Hoxhes”.

Ndjehem krejtesisht i zhgenjyer nga keta njerez, ndjehem i turbulluar, aq shume i zhgenjyer saqe me thene te drejten ne disa raste hezitoj t’i pershendes dhe t’ju shterngoj doren.
Emigranti eshte gjithnje nje nder aktoret kryesor te ndryshimit te nje shoqerie. Eshte ky i fundit mesazhedhenesi dhe mesazhemarresi me efikas per vendin e tij te origjines. Emigranti shetit me shume, “thith” me shume te reja nga bota ku jeton dhe “eshte i detyruar” t’i percjelli ato ne vendlindje. Emigranti eshte ne njefare menyre emancipuesi (apo duhet te them: emigranti duhet te jete...) i kombit te vet. Eshte ai qe i sheh gjerat nga larg, pa pasion, apo me me pak pasion se bashkeqytetaret apo familjaret e tij atje ne vendlindje. Emigranti eshte bartes i njefare kulture hibride, e cila i ka rrenjet ne vendin e origjines, por ushqehet me ajrin, ujin, buken dhe “tabiatet” e shoqerise pritese. Per fat, kjo shoqeri qe na ka hapur dyert, ketu ne Bruksel, i bie te jete goxha me e perparuar se ajo ne Teheran.
Keto dite shtypi mbare boteror eshte “ne sherbim” te nje jete te nderprere. Te nderprere padrejtesisht, vetem e vetem sepse kishte dale si cdo qytetar i botes se lire per te shprehur mosdakordesine e saj me ate farse qe u gatua dite me pare ne zgjedhjet presidenciale te Iranit.

Ajo quhej Neda, ishte nje vajze e re plot energji, e bukur, inteligjente dhe mjaft aktive. Miqte dhe familjaret e saj te ndodhur ne mergim, atje ne Ameriken e larget apo ne Europe e kishin lajmeruar te bente kujdes. Megjithe censuren e Amadi Nexhad, imazhet e protestave te pergjakura nga policia, fale informatikes kishin marre dhene dhe situata ndiqej me shume shqetesim.
Nuk kishte bere vaki prej shume kohesh qe njerezia te perjonte nje vdekje, nje agoni hap pas hapi. Bota u tmerrua, me shume se nje njeri mbajti frymen, me shume se nje popull u gjakos, me shume se nje bote “ulerin me dhimbje” nga revolta. Ajo e dinte shume mire qe manifestimi ishte i ndaluar, por ky fenomen eshte i rendomte ne Iran, pra me pak fjale ndoshta Neda kishte menduar se dhe kete here do te mundej “te kafshonte bashke me mijera te tjere Mollen e Ndalume te manifestimit”. Kur shoqja e saj e femijerise e kishte keshilluar te bente kujdes, Neda duke buzeqeshur, ishte pergjigjur si perhere: “Mos e vri mendjen, nje krisme dhe gjithcka mbaron sa hap e mbyll syte”. Por te shtunen me 20 qershor krisma ishte fatale. Neda sapo doli nga vetura dhe nje krisme plasi... “U rrezua pertoke para syve te mi, pasi plumbi e kishte marre ne kraharor”, tregon profesori i saj i muzikes.

Ne rast se e keni pare videon qe qarkullon ne You Tube, eshte ai dhe babai i Neda qe perpiqen ta ndihmojne ne momentin e “krismes”.
Atje ne mes te turmes Neda ishte nje “anonime” si te gjithe te tjeret, si ata mijera anonime qe kishin dale te protestonin per rezultatin e zgjedhjeve presidenciale. Por ne harkun e disa sekondave 26 vjecarja Neda Agha-Soltan, u be ikona e rezistences dhe kontestimit te regjimit iranian. Imazhet e agonise se saj pas nje goditjeje vdekjeprurese me arme, ne harkun e disa minutave u pane nga qindra mijera njerez ne te gjithe rruzullin. Fale blogjeve te lira me dhjetera poezi u thuren dhe u hodhen ne boten e madhe virtuale me nje shpejtesi te rrufeshme, dhjetera dhe qindra manifestime po behen cdo dite ne kujtim te saj, ne emer te lirise, ne emer te jetes dhe mendimit te lire. Por me e rendesishmja mbetet se Neda eshte kthyer ne imazhin e ndryshimit te rinise iraniane, e kesaj rinie qe po kerkon driten e ndryshimit, daljen nga tuneli i erret i regjimit te atjeshem.

Sipas informacioneve qe qarkullojne ne shtyp dhe deshmise se familjes dhe shoqes se saj me te afert, Neda nuk e kishte patur ne asnje moment ne mendje politiken. Ajo ishte vajza e vogel e nje familjeje te mesme te Teheranit. I ati punonte ne administrate ndersa e ema ishte shtepiake. Duke qene se ishte nje nxenese e mire, Neda ishte rregjistruar ne Universitetin e Lire, ku ndiqte studime te Filozofise Islame. Kurioze dhe e etur per te mesuar me shume ajo ndryshon drejtimin e studimeve duke kaluar ne Turizem. Neda nuk dallohej si ndonje fare “vajze rebele”, as ishte “koke e nxehte”. Ishte thjesht nje njeri qe kishte kapacitete te medha, nje vajze e re qe donte te zbulonte jeten, nje njeri qe donte lirine dhe hapesirat e kaltera.....
Po kush qelloi mbi Neda?! Perse duhej te keputej nje jete kaq e re dhe per cfare aresyeje?! Kush do te mbaje pergjegjesine e vdekjes se saj dhe a mund te vritet nje njeri sepse kerkon liri?!

Keto pyetje me peshtillen ne koke dhe nuk di se cfare pergjigje te jap. Askush nuk do te mundet te qetesoje shpirtin tim te trazuar nga barbaria qe mund te kemi ne njerezit kundrejt njeri tjetrit. Tanime nuk kam aspak deshire te takohem me ndonje aga ata emigrantet iranian per t’ju drejtuar ndonje pyetje. Jo, mendoj se te gjithe ne tani duhet te shkojme ne Teheran. Te bertasim, te klithim dhe te mos e leme bosh vendin e Neda. Te kerkojme lirine per te cilen ajo jetoi dhe vdiq. T’u cohemi kemb per kembe te gjithe atyre “zoterve diktatore” dhe t’i shporrim njehere e mire nga pallatatet e qelqta qe ngrihen si Olimper mbi kokat tona!
Te gjithe ne, te pakten me zemer dhe me mendje, duhet te jemi ne Teheran!

Nga Genti Metaj

NE VEND TE PYETJES PERSE, PAK HISTORI PER VAZHDIMESI!

Nga Genti Metaj

Ne ecejaket tona te perditshme rastis qe jo njehere t’i drejtojme vetes pyetjen e meposhtme : Cilet jemi dhe drejt kujt po shkojme ? Gjithesecili i pergjigjet kesaj pyetje ne menyren e vet, me argumentat e vet dhe bazohet shume shpesh ne jeten e tij personale. Emigrantet jo rralle kane qene ambasadore te zhvillimit te vendit te tyre. Dikur, kur nuk ekzistonin mjetet moderne te udhetimit, emigrantet shtegtonin me qindra e mijera kilometra per te gjetur pak me shume pune, pak me shume mireqenie dhe pak me shume prosperitet. Por gjithnje, ne cdo kohe dhe epoke, mbi supet e tyre ka qendruar nje cope memedhe. Ka qendruar nje cope Shqiperi virtuale.
Thone qe ne ato kohera, njerezit merrnin nje grusht dhe me vete, nje gur, nje cope dru. Kishte nga ata qe shkuan dhe nuk munden te kthehen me, kishte nga ata qe u kthyen me floket e bardha dhe shpinen e kerrusur. Jemi dhe ne, ne emigrantet e sotem qe e “braktisem” Shqiperine po per te njejtat probleme, per pak me teper pune, mireqenie, per pak me shume dinjitet. Por njeriu ne cdo moment te ekzistences se tij ndeshet me te verteten e kombit te tij. Takon ndonjehere dhe fare rastesisht ata burra e gra, te cilet megjithese larg, megjithese u larguan per te mos u kthyer me, mbollen copeza te shqiptarizmes ketu e kush e di sa vjet me pare.

Disa nga keta te fundit jetuan dhe punuan ne nje kohe kur nuk ekzistonte shtet shqiptar, kur njera apo tjetra fuqi e madhe, perpiqej te copetonte trupin e lenguar te asaj Shqiperie virtuale, e cila shetiste dhe jetonte me frymen dhe trupin e djemve dhe vajzave te saj. Ne kulturen tone ka lene gjurme te thella e kaluara dhe historia jone e jashtme dhe e brendeshme. Jemi bijte e trevave te lashta Ilire, te atyre viseve ku ka kaluar dhe kalon udhekryqi i civilizimeve, interesave gjeopolitike dhe ekonomike te botes mbare. Jo, nuk e ekzagjeroj, sepse ndryshe si mund ta shpjegojme oreksin per te pushtuar keto vise qysh nga koha e barbareve? A nuk eshte e vertete se Shqiperia ka pase qene province e perandorive te perendimit, lindjes, te Romes e te Bizantit?

A nuk eshte e vertete se me lufte e mundime kaluam nga principatat e pavarura tek shteti i Skenderbeut, i cili u qendroi per nje cerek shekulli taborreve te Sulltaneve? Keto aventura te pafundme, kane bere qe kultura jone te endet shpesh dhe pafundesisht.

Ne kohen e Skenderbeut, rrjedha e kultures shqipta-re ndiqnin normalisht humanizmin europian, por vdekja e prijesit beri qe ajo te nderpriste kete zhvillim. Ironi e fatit apo rastesi, ashtu si ne koherat e sotme, pasoja e pare e pas vdekjes se Skenderbuet ishte hemoragjia e intelektualeve ne perendim.
Nga kjo hemoragji u shquan dhe u konfirmuan figura te ndryshme, te cilet u bene pjese e pavdekshme e botes humaniste. E si mund te harrohet Dhimiter Frangu, i cili botoi te paren Histori te Skenderbeut, e cila u perkthye ne shume gjuhe te Europes? Po historiani Marin Barleti, qe beri po te njejten gje? Kjo liste e pambarimte vazhdon me Marin Beçikemin, Gjon Gazulin, L. Tomeun, Marulin, Artiotin e shume, e shume te tjere.

Kjo lumnaje personalitetesh u dallua ne fusha te ndryhsme te shkences, kultures, artit, filozofise, por ne Shqiperine e asaj kohe, luftrat dhe tmerret fashiten jeten kulturore, monumentet e kultures dhe pasuaria shpirterore mbeten nden rrenojat e barbarive, qe donin jo vetem te sundonin keto vise, por t’i shndrronin sipas qejfit dhe shijeve te tyre.

Ndryshimet e fese dhe struktures se jetes ne pergjithesi, nuk pengoi shqiptaret te vazhdonin luften per identitet, paqe, pavaresi dhe begati. Gjon Buzuku i dhuroi shqipes liturgjine katolike ne vitin 1555. Kjo tradite do te vazhdonte me botimin e shkrimeve te tjera fetare, te cilat pervec kontributit teologjik, autentik shqiptar, do te linin nje kontribut te pacmuar per Gjuhen Shqipe dhe historine e saj. Mund te permendim ketu disa prej ketyre autoreve: L. Matrenga, P. Budi, F. Bardhi, P. Bogdani etj.

Dalengadale vitet po kalonin, shtypja dhe dhunimi i gjuhes, traditave dhe kombit bertisnin me te madhe se vendi kishte nevoje per zot. Keto klithma do te zgjonin ata burra, te cilet do te ringjallnin kombin, do te mbrujtnin shqipen jo vetem si gjuhen e zokoneve, por si nje gjuhe kulture qe do te zhvillonte arsimin, do te krijonte shtetin e pavarur. Pra ne vija te trasha riorganizimi i gjuhes, organizimi i arsimit, dhe krijimi i Shqiperise sovrane do te ishin linjat kryesore kulturore dhe politike te fillimit te Rilindjes Kombetare. Keshtu filluan te dalin si kerpudhat pas shiut te pranveres botimet e rilindasve tane. Ata do te ndertonin nje romantizem tipik ballkanik, te etur per clirimin e vendit, te mbushur me nostalgjine e atij mergimtarit te famshem, i cili kishte marre nje grusht dhe me vete dhe mbante mbi supe nje cope memedhe. Ata do t’i riktheheshin me krenari mesjetes shqiptare, shtetit te Skenderbeut, do te krijonin lidhje te forta me folklorin shqiptar dhe do te lartesonin shqiptarin luftetar dhe te pamposhtur. Keto gjurme gjenden lehtesisht ne krijimet e De Rades, Z. Jubanit, Th. Mitkos, etj.

Me pas radha do t’i vinte te madhit Naim Frasheri. Me poemen Bageti e Bujqesi, do te levrohej dhe lirika filozofike, atdhetare dhe dashurore. Ai levroi dhe epiken me Historine e Skenderbeut.
Sot, Naim Frasheri konsiderohet se themeluesi i lirikes moderne shqiptare. Në frymën e “Bukolikëve” e “Gjeorgjikëve” të Virgjilit, ai në poemën “Bagëti e bujqësia” u këndoi punëve të bujkut e të bariut duke i thurur një himn bukurive të atdheut të vet dhe duke shprehur nostalgjinë e poetit të mërguar dhe krenarinë e qënies shqiptar. Nuk është çudi që, duke jetuar në zemrën e perandorisë së osmanëve, në Stamboll, të përjetonte aq thellë fatin e atdheut të tij. Malli për vendlindjen, për malet dhe fushat e Shqipërisë, për varret e të parëve, kujtimet e fëminisë, i japin forcë e vrull lirik frymëzimit të tij.

Përjetimet subjektive të individit të çliruar nga prangat e mentalitetit mesjetar oriental, nga një anë, dhe nga ana tjetër panteizmi filozofik i doktrinës sufite, i shkrirë me panteizmin poetik të shkollës së romantizmit evropian, u japin meditimeve lirike të Frashërit një dimension human e filozofik universal.
A.Z Çajupi (1866-1930), është një poet rustik, i tipit të këngëtarit popullor, i mbiquajtur Mistrali i Shqipërisë; ai i solli letërsisë shqipe komedinë e zakoneve dhe tragjedinë me temë historike. I shkolluar në një kolegj francez të Aleksandrisë dhe në Universitetin e Gjenevës, njohës i mirë i letërsisë franceze, A. Z. Çajupi solli ndër të parët në shqip fabulat e La Fontenit, duke hapur kështu udhën e përkthimit e të përshtatjes në gjuhën shqipe, të veprave nga letërsisa botërore, që ka qenë dhe vazhdon të mbetet një nga udhët e mëdha të komunikimit të shqiptarëve me kulturën botërore.

Gjergj Fishta (1871-1940), shkroi një poemë të përmasave të eposit kombëtar (“Lahuta e Malësisë”) ku paraqet me frymë romantizante e me një patos të ngritur patriotik, luftrat e malësorëve të Veriut kundër dyndjeve sllave. Me këtë vepër ai mbetet poeti më i madh epik i shqiptarëve.
Prift i urdhërit françeskan, erudit dhe anëtar i Akademisë italiane, Gjergj Fishta është një personalitet poliedrik i kulturës shqiptare: poet epik dhe lirik, publicist dhe satirist i hollë, dramaturg e përkthyes, veprimtar aktiv i jetës kulturore dhe politike shqiptare midis dy luftrave. Vepra e tij madhore "Lahuta e Malësisë” me rreth 17.000 vargje, e shkruar në frymën e eposit legjendar e historik të shqiptarëve, është një pasqyrë e jetës shqiptare dhe e mendësisë shqiptare, një mozaik poetik ngjarjesh historike e legjendare, personazhesh historike dhe jo historike, traditash e zakonesh të malësisë, zanash e shtojzavallesh të malësisë, një afresk i gjallë i historisë së një polemi të lashtë që pikëson në qendër tipin e shqiptarit të gdhendur në kalvarin e jetës së tij në rrymë të shekujve të egër për të. Nuk ka te sosur historia e kultures sone kombetare, nuk kane te sosur ato personalitete te kultures, qe prej visesh te largeta apo brenda Shqiperise i kenduan ringjalljes se vendit, gjuhes, kultures dhe identitetit shqiptar.

Migjeni, Noli, Koliqi, Kuteli, Poradeci..... dhe Konica.... do te sihin te tille qe do t’i jepnin personalitet e hijeshi Shqiperise dhe Kultures se saj. Do te kendonin dhe krijonin per te bere nje Shqiperi jo vetem te pavarur, por moderne, Evropiane.
Por le te ndalemi pak tek Faik Konica. Do te ndalemi jo sepse duam, por sepse duhet. F. Konica është mjeshtri që i dha fytyrë moderne prozës shqipe, intelektuali që solli mentalitetin e mirëfilltë perëndimor në kulturën shqiptare. Lindi në Konicë, qytet i vogël shqiptar, që me vendimet e Konferencës së Londrës më 1913, të cilat e rudhën shtetin shqiptar në kufijtë e sotëm, mbeti ne Greqi. Vinte nga një derë e njohur, prej së cilës trashëgoi titullin bej, vetëdijen e një përkatësie elitare, që e manifestoi fort në jetë dhe në krijimtarinë e tij, por jo dhe mentalitetin anadollak lindor prej të cilit u nda me nje buzeqeshje hokatare, që u kthye në një sarkazëm therëse në veprën e tij. Ndoqi një vit shkollën jezuite të Shkodrës, pastaj Liceun Perandorak të Stambollit, kreu me 1895 studimet për letersi e filozofi në Universitetin e Dizhonit (Francë), shkollimin e mbylli me kryerjen e studimeve ne Universitetin e Harvardit, ndersa me 1912 mori, në këtë universitet, titullin e magjistrit në letërsi dhe arte. Master of Arts Erudit, njohës i gjithë gjuhëve të mëdha të Evropes dhe i disa gjuhëve lindore, mik i G.Apolinerit, F.Konica u quajt prej të huajve “një enciklopedi që ecën” dhe u bë për kulturën shqiptare modeli i intelektualit perëndimor. Iu kushtua që në rini lëvizjes kombëtare, por, në kundërshtim me frymën mitike idealizuese e romantizante të Rilindjes, solli në të frymën kritike dhe përjetoi dhomën e përjetshme të idealistit që vuan për mendimet e tij.

Themeloi revistën “Albania” (Bruksel 1897-1900, Londër 1902-1909), që u bë organi më i rëndësishëm i shtypit shqiptar të Rilindjes. Publicist, eseist, poet, prozator, përkthyes dhe kritik letrar, është veç të tjerave autor i studimit “L’Albanie et les turcs” (Paris 1895), “Memoire sur le mouvement national albanais (Bruksel, 1899), i novelave “Një ambasadë e Zulluve në Paris” (1922) dhe “Doktor Gjilpëra” (1924), si dhe i veprës historiko-kulturore “Albania. The rock Garden of Southeastern Europe”, që u botua pas vdekjes së Massachussets me 1957.

Dy novelat e Konicës i bashkon shpirti satirik dhe shprehja alegorike e konfliktit midis dijes dhe injorancës e konflikti midis mentalitetit të prapamebtur oriental dhe mentalitetit modern perëndimor. Publicistika dhe proza e tij janë model i një shqipeje letrare të përpunuar dhe i një stili elegant.
Vitet e fundit të jetës (1926-1939), i kaloi si ambasador i Mbretësise Shqiptare në Washington, ku dhe vdiq më 1942.Kultura dhe letersia Shqiptare kane bere rruge te gjate. Serish me mund dhe persekutim. Atehere kur Shqiperia u be shtet, shume pjese te trupit te saj mbeten jashte kufijve. Trupi i Nenes Shqiperi lengonte dhe vazhdonte te humbiste gjak dhe lot brengash. Gjithsesi letersia dhe pse nen thonjte e gjakatares diktature do te zhvillohej dhe do te seleksiononte me kohen potencialet e saj te vertete.

Ketu ne Belgjike, vazhdon te kultiohet nje letersi qe nuk i ka zanafillat ne koherat e sotme. Me gojen plot mund te themi se krijmatria letrare e diaspores vazhdon te zhvillohet dhe ka marre nje dimension te ri. Shume autore mberriten nga Shqiperia e pas viteve 1990 dhe pas shume ecejakesh per te stabilizuar veten nga ana administrative, levrojne dhe krijojne ate letersi, kulture dhe art, i cili mund te quhet krijmtaria e diaspores. Ka shume emra per te permendur, por une po ju sjell vetem disa prej tyre. Gjovalin Kola, Ilir Grazhdani, Shkelqim Aliaj, Lek Pervizi, Dhimiter Pango, Albert Nikolla, Luan Doda, Skender Sherifi, etj., jane kthyer ne uren lidhese mes kesaj diaspore dhe Shqiperise. Ata kane thurur lidhje te reja me Belgjiken vendin prites te Faik Konices. Ketu e 110 vjet me pare Konica kishte ndezur ne zemer te Europes farin gjigand, i cili do te sillte anijen endacake shqiptare te asaj kohe drejt civilizimit, drejt vendit nga ku kishte nisur udhetimin e saj. Ate udhetim te lodhshem qe kishte kaluar nga “Portet e Perandorise Osmane”, nga “Portet greke, serbe, italiane” etj, per te mberritur atje ku ka dhe meriton vendin e vet, ne gjirin e familjes se madhe europiane.

Themelohet ne Bruksel shoqata kulturore Faik Konica

Profesor Luan Starova: Faik Konica ka mberritur ne Bruksel perpara se te mberrinin institucionet tona

Ne kete aktivitet ishte i ftuar i mirenjohuri dhe studiuesi i Faik Konices, Profesor / Doktor Luan Starova. Morren pjese dhe Ambasadori i Maqedonise Zoti Muhamed Halili, Ministri keshilltar i Ambasades se Republikes se Shqiperise Thoma Haxhi, Ministri i Qeverise se Brukselit Pascal Smet, Konsulli i Republikes se Shqiperise Naim Mandri, Drejtori per kulturen i Komunes se Saint-Gilles Carlos Loyck, Drejtori per Shancet e Barabarta dhe Punet Publike i Komunes Bruksel Qender Ahmed El Ktibi, Drejtori i Puneve Publike te Komunes se Saint-Josse-ten-Noode Muhamed Jabour si dhe tre keshilltare komunale me origjine shqiptare: Keshilltari komunal i komunes se Molenbekut Amet Gjanaj, Keshilltari i komunal i komunes se Kokelbergut Fatmir Limani dhe keshilltarja komunale e qytetit te Namurit Nermin Kumanova.

Ne daten 18 tetor 2008 u pagezua krijesa me e re ne boten shoqerore te komunitetit shqiptar te Belgjikes, Shoqata Kulturore Konica. Ideja e krijimit te kesaj shoqata kishte lindur shume kohe me pare dhe pikenisja ishte pikerisht i madhi Faik Konica.
Faik Konica ka jetuar dhe punuar ne Bruksel me shume se nje shekull me pare. Perpos pasurise se madhe qe ai i ka lene Shqiperise dhe shqiptareve ne pergjithesi, Faik Konica eshte nderi i shqiptareve te Belgjikes. Rastesia ben mrekullira. Faik Konica ne kohen qe ka jetuar ne Bruksel e ka zgjedhur shtepine e tij ne “Rrugen e Shqiperise”, Faik Konica ka botuar ne Bruksel revisten e mirenjohur Albania , te cilen me vone e botoi nga Londra dhe SHBA-ja. Po ajo shtepi sot eshte blere nga nje tjeter shqiptar i madh qe shkruajti historine e Kosoves ne emigracion, pra eshte blere nga familja e Deshmorit te Kombit Enver Hadri.



Karakteristika e kesaj shoqate eshte fakti se themeluesit e saj vijne jo nga pak, por nga te pakten pese origjina te ndryshme. Vetekuptohet qe pjesa me e madhe e tyre jane shqiptare, por nuk mungojne as belget, spanjollet, anglezet etj.
Me rastin e themelimit dhe paraqitjes se saj perpara komunitetit shqiptar te Brukselit, organeve te perfaqesise sone diplomatike dhe autoriteteve belge, Shoqata Kulturore Konica organizoi nje aktivitet mjaft te pasur dhe interesant.
Hapjen e aktivitetit e beri anetarja themeluse dhe gazetarja angleze Kate Holman. Pas pershendetjes se rastit ajo ja dha fjalen Kryetari te shoqates Gentian Metaj, i cili paraqiti objektivat e saj. Sipas tij, Shoqata do te punoj ne tre drejtime kryesore: ne radhe te pare ne ruajtjen dhe promovimin e kultures shqiptare nga te gjitha trevat ku jetojne dhe banojne shqiptare. Zoti Metaj theksoi se ka ardhur koha qe kultura jone te zeri vendin e merituar ne altarin e kulturave europiane, ne ate altar qe ajo ka vendin e saj qysh ne gjeneze. Ai theksoi rolin e Faik Konices perpara nje shekulli dhe tha se: Faik Konica eshte shqiptari i cili e drejtoi “anijen e humbur shqiptare” drejt porteve europiane, drejt atyre porteve nga kishte nisur udhetimin e saj te pafund. Ate udhetim qe e endi me shekuj te tere neper “portet e Perandorise Osmane dhe fuqive te tjera, te cilat nuk reshten se orvaturi per ta copetuar, shperbere dhe shuar ate”.

Zoti Metaj tha se objektivi i dyte eshte ngritja e nje rrjeti ndihme administrative per t’u ardhur ne ndihme te gjithe njerezve ne veshtiresi. Ajo qe eshte shume e rendesishme te theksohet, eshte fakti se “KONICA” perqafon filozofine e bashkejeteses se te gjitha kulturave. Sidomos ne Bruksel, qytet i njohur per miksitetin e tij. Sherbimet e saj do te jene te hapura per te gjithe qytetaret. Nje rol te rendesishem do te luaje “KONICA” ne fushen e qytetarise. Lirite dhe te drejtat e njeriut, e drejta e fjales se lire, lufta kunder racizmit dhe ekstremizmit, te drejtat e gruas etj, do te jene pjese e pandare e filozofise se saj.
Ne perfundim te fjales, Zoti Metaj falenderoi te gjithe parteneret qe ndihmuan dhe bene te mundur realizimin e ketij evenimenti. Ne menyre te veçante ai falenderoi kryetarin e bashkise se Saint-Gill-it Charles Piqué, Pergjegjesen dhe drejtorine e kultures se kesaj bashkie Juliette Roussel dhe gjithe ekipin e saj. U falenderua nga zemra Organizata jo Qeveritare Vluchtelingwerk Vlaanderen dhe Démocratie Plus asbl. Pjesemarresit paten rastin te fillojne zbulimin e programit me ekspoziten e piktures dhe skulptures se pergatitur per hapjen e aktiviteteve. Ne kete ekspozite u paraqiten punet e pese piktoreve: Artan Seferi, Fatmir Limani, Jean-Marie Luffin, Brigitte de Potter dhe Roberto Valdes. Qershiza mbi embelsire ishin punet e skulptorit te mirenjohur Skender Hyseni.

Aktiviteti vazhdoi me seancen akademike te shumepriturit Profesor, Doktor Luan Starova. Vlen te theksojme se Profesori e kishte pritur me mjaft kenaqesi ftesen e Shoqates Konica dhe perkrah kishte bashkeshorten e tij te nderuar profesore Gezime Starova. Ai tha se ndjehej shume i emocionuar qe po vinte sot dhe po fliste ketu ne Bruksel, per “njeriun e Brukselit”. Starova theksoi se ishte nje fat i madh per gjithe shqiptaret dhe vecanerisht per ata te Brukselit te kishin nje njeri te tille, i cili dhe pas 110 vjetesh vazhdonte te hapte dyert per shqiptaret dhe ceshtjen e tyre. “Kisha shume vite qe nuk isha ndjere kaq i ri”, tha Starova, me rinuat ju me kete mbremje kushtuar ketij njeriu dhe vlerave te tij. Ne fjalen e tij profesor Starova beri nje ekspoze te jetes, vepres dhe kontributit te Konices.
Me pas ai ju pergjigj pyetjeve te auditorit ne te dyja gjuhet, pra shqip dhe frengjisht.
Duke ecur neper rruget e Brukselit, nje mbremje te grijte dhe plot lageshtire, Profesori duke kundruar rreth e rrotull tha: “Konica ka rdhur ne Europe perpara se te vinin institucionet tona”. Pikerisht keto fjale tha profesori gjate fjales se tij ne bashkebisedimin me qytetaret e pranishem.


Programi vazhdoi me shfaqjen e filmit dokumentar te prodhuar enkas per kete aktivitet “Le nouveau pays” – “Atdheu i Ri”. Ky film u realizua nga Shkelqim Aliaj, me tekst te gazetarit Gjovalin Kola. Te dy te siperpermendurit jane anetare themelues te Shoqates Konica. Filmi trajton aktualitetin e integrimit te komunitetit shqiptar ne te gjitha fushat. Ai ka si aktore kryesor personalitet e komunitetit ne fusha te ndryshme: ne folklor, pikture, skulpture, fotografi, teater, kinematografi, shkrimtare, poete, cirk, sport, politike dhe jeten socio-kulturore. Ministri i qeverise se brukselit Pascal Smet mbeti i befasuar nga numri, vendi dhe prezenca e shqiptareve ne jeten publike, kulturore dhe sportive te vendit. Megjithese e njoh mire komunitetin shqiptar, tha ai, sot me keni surprizuar pa mase.
Surprizat vazhduan me sfilaten e kustumeve tradicionale shqiptare. Nje pune e mrekullueshme dhe plot hijeshi, pergatitur dhe organizuar me mjaft kujdes, mjeshteri dhe profesionalizem nga Alisa Aliu, Ajshe Morina, Qamile Bytyqi dhe Atije Istrefi. Plot 28 kostume popullore nga te gjitha trevat e shqiperise. Nga Gjirokastra ne Tropje, nga Tetova deri ne Prizren dhe Ulqin. Vajzat dhe djemte qe mbanin ne trup keto kostume u duartrokiten dhe e paten teper te veshtire te zbrizsnin nga skena.
Komiku Bashkim Topojani dhe humori i tij i holle, vazhduan mbremjen ne fjale. Pas tij grupi i valleve “Shqipet e Diaspores”, fitues i disa cmimeve ne Festivalin Kombetar te Diaspores qe organozohet ne Berlin, solli nje ambient te kendshem festiv.
Afer mesnates Kelmend Koxhaj dhe grupi i tij artistik shfaqen koncertin e tyre me kenge shqiptare dhe te huaja. Keli, Kujtimi dhe Ymeri na sollen prane vetes ambientin e Tiranes, Durresit, Prishtines,Shkodres, Gjirokastres, Tetoves... Na nxorrem mallin e neteve te bukura te artezuara me shpirtin e artit shqiptar.
Gjithe ky organizim nuk do te kishte asnje kuptim pa punen e palodhur te ekipit te Shoqates Kulturore KONICA. Me ane te ketij materiale nje falenderim nga zemra per te palodhurin Afrim Jahja, i cili per disa ore rresht siguroi mbarevajtjen e aktiviteit nga ana teknike. Falenderojme te palodhuren dhe miken e mrekullueshme te shqiptareve Kate Holman. Punemadhin dhe fjalepakun Zenel Laci.

Nje falenderim per gjithe ekipin e Shoqates Konica: Alisa Aliu, Gjovalin Kola, José Sanchez, Shkelqim Aliaj, Kate Holman, Luan Abedinaj, Jean-Marie Luffin, Agron Zylalaj, Jusuf Zenunaj, Safet Kryemadhi, Elhame Gashi, Atije Istrefi, Ajshe Morina, Gentian Metaj, Elhame Gashi, Sokol Pashaj, Milaim Blaka, Kelmend Koxhaj.

Faik Konica sipas Luan Staroves

Shkrimtari Luan Starova, autor i një teze doktorate me temë nga jeta dhe vepra e Faik Bej Konicës, në përmbledhjen e tij, Faik Konica dhe Gijom Apoliner “Një miqësi evropiane” ka sjellë para publikut një përzgjedhje tekstesh të hartuara prej Konicës në gjuhën frënge, si dhe tekste të Apolinerit që i kushtohen Shqipërisë dhe Konicës, nga momneti i takimit të tyre të parë në vitin 1903. Kritikija franceze Sylvie Le Ray, bën një komenet tepër interesant për figurën e Konicës, sipas përshkrimit që i bën Starova

Në librin “Një miqësi evropiane”, shkrimtari Luan Starova, me shumë përkushtim ka sjellë për publikun e gjerë jo vetëm jetën dhe veprën e Konicës, por edhe disa tekste të një komunikimi të shpeshtë, pak të njohura deri me sot, midis Apolinerit dhe Konicës. Me stilin e tij të veçantë, Starova vë në plan të parë personalitetin origjinal e fasininat të shkrimtarit dhe diplomatit shqiptar Faik Konica. Eshtë për të çuditur, por Konica duket të jetë kundërshtari i “parakohshëm” i globalizmit “a la esperanto”, kur ai shkruan se “ideja për t’i bërë kombet të flasin të njëjtën gjuhë është po aq e kuptimtë sa edhe përpjekja për t’i bashkuar kuajt, gomerët, qetë dhe devetë dhe për t’i detyruar ato me pahir për të hungëritur, për t’u çjerrë a pëllitur pa dallim lloji”. Duke folur për jetën e Konicës, Starova shkruan se Faik bej Konica ka lindur më 1876 në gjirin e një familje fisnike që pati ndërruar fenë në islam, në një qytetëz të vogël iliras, në Konicë, e cila u morr nga grekët pas luftërave ballkanike. Që në moshë të re, ai pati fatin të frekuentoje kolegjin e jezuiteve në Shkodër, ku u formua me një botëkuptim të ri. Përvetësimi paradokohe i frëngjishtes, latinishtes dhe i greqishtes, ushtrimi i vetvetes në artet dhe muzikën e Perëndimit, e bënë të ndërgjegjshëm të riun Konica mbi lidhjen e ngushtë ndërmjet thesarit kulturor shqiptar dhe humanizmit evropian, lidhje e fanitur nga pesë shekuj pushtimi otoman. Eshtë frëngjishtja ajo që do t’i shërbeje si model Konicës për të hedhur bazat e një gjuhe shqipe autonome, të njehësuar, të pasuaruar nga një alfabet dhe një ortograf të qëndrueshëm, duke krijuar kështu kushtet për praktikimin dhe zhvillimin e një arti letrar shqiptar. Nga 1892 deri në vitn 1896, ai përfundon maturën në Francë, duke ndjekur njëkohësisht mësime të sanskrishtes dhe tehebraishtes. Gjuhët e rralla dhe minoritare ishin një zbulim i vërtetë për të. Duke iu futur me pasion mesimit të hebraishtes, padyshim qe ai do të ketë venë re njëkohësisht një ngjashmëri midis fatit të popullit çifut dhe atij të bashkëatdhtarëve të tij, Konica kthehet në një mbrojtës të flaktë të gjuhëve me përhapje të kufizuar, duke iu kushtuar njëkohësisht edhe përvetësimit të një sërë dialekteve të tjera që përdoreshin në perandorinë otomane. Po ashtu, ai i ngrihet me gjithë forcën e talentit të tij retorik, si edhe me mbeshtetjen e Apolinerit kundra esperantos “kjo shpikje e habitshme”, kjo “anije prej kartoni”. Më afër Nabokovit të “Bend sinister” sesa Oruellit të “1984”, shkrimet e Konicës nuk mbeten mbrapa megjithate në aftësinë e tyre të çuditshme për të parashikuar të ardhmen e për të penetruar shpirtin e lexuesit, gjë që do t’i kushtonte më vonë Konicës ndalimin e veprës së tij dhe zhdukjen e plotë të saj nga të gjitha antologjitë letrare të periudhës së sundimit komunist në Shqipëri. Ndonëse studjuesi i kulturave orientale Leon Cahun, numri i dy i Bibliotekës Mazarin në Paris, si dhe njëkohësisht autor i romanit me nuanca shqiptareske “Hasan, janiseri” (Hasan, jeneçeri), e prezanton Konicën në Universitetin e Parisit, por ky i fundit refuzon postin që iu ofrua, me synimin për të ruajtur pavarësinë e tij të mendimit. Në fakt, në këtë periudhe, militantizmi i tij është shtrirë deri në fushën e politikës: ai boton nën pseudonime të ndryshme një numër pamfletesh kundër zgjedhës otomane, duke denoncuar njëkohësisht dashamirësinë e fuqive perëndimore ndaj perandorisë turke. Vepra letrare e Konicës është sipas vlerësimit të Fan Nolit “një simfoni e papërfunduar”, e përbëre nga shkrime të shkurtëra, të mprehta dhe epigrame. Tekstet e shkruajtura në frëngjisht nga Konica, të cilat Starova na i ka prezantuar në veprën e tij, dëshmojnë për një njohje të hollë, në perfeksion absolut të gjuhës frënge, nga Konica. Ishin të shumtë autorët me orogjina të ndryshme që përdorën gjuhën frënge në krijimtarinë e tyre, por megjithatë, për Konicën, përdorimi definitiv i gjuhës “së tjetrit” mbeti gjithmonë një dilemë e pazgjidhshme, një hezitim.

Afaristi dhe diplomati....

Konica emigroi në Bruksel, pas dënimit me vdekje në mungesë nga Porta e Lartë, ku megjithë pengesat që i vuri policia arriti të themelonte në vitn 1897 revistën “Albania”. Stema e revistës u punua nga skulptori francez Pol Noket dhe prezantonte një shqiponjë, simbolin e kombit shqiptar shoqëruar nga një fjali në latinisht: “Unitas unguibus et rostris”. Mbështetja financiarë e disa miqvë shqiptarë me banim në Stamboll i bëri të mundur Konicës të drejtojë botimin e kësaj reviste, në fillim nga Brukseli e më pas nga Londra. revista i përgjigjej aspiratave të një diaspore shëmbullore, por që mbeti tepër e shpërndarë, deri në shpalljen e pavarësisë. Shpenzimet për shtypjen në shtypshkronjë të revistes merreshin në ngarkim nga ministria e punëve të jashtme të Austro-Hungarisë, me të cilën Konica mbajti korrespondencë të rregullt gjatë më shumë se dhjete viteve. Ishte ky, preludi i një karriere afaristi dhe diplomati që ai do të përqafonte gjatë gjysmës së dytë të jetës së tij në Amerikë, pothuajse e kundërta e jetës prej bohemi që Konica pati në rininë e tij. “Ashtu si Stendali edhe une kam monomanine e ndërrimit të identitetit” (Letër që Konica i dërgon Apolinerit më 20 nëntor 1904). Letra e parë që Konica i shkruan Apolinerit ishte në lidhje me një kronikë politiko-linguistike që ky i fundit kishte botuar në “L’Européen”. Të dy bashkë ndanin të njejtat shije për pseudonimet, lojërat e fjalëve dhe fjalorët. Shtegtimet e legjendave popullore kryq e tërthor Evropës i magjepsnin të dy miqtë, të cilët nuk lodheshin se kërkuari në këngët popullore të maleve të Juras (ne lindje të Francës), të njëjtat tema si ato të këngëve epike shqiptare, qe studjoheshin me shumë hollësi në atë periudhe nga albanologët Holger Pederen dhe Gustav Mayer. Temen e rëmbimit të nuses e re, që Apolineri e gjeti të trajtuar në studimet mbi etnologjine ballkanike të Friedrich Krauss, ai e ripërmend në tregimin e tij Omitka, e më pas në atë të titulluar “Shqiptari”. Në variantin e dytë të romanit “Gruaja e ulur”, Apolineri shkrin në të njëjtin personazh, që quhet Kanuris, trajtat e karaktereve të Konicës e të Pablo Picasos, dy miqtë e tij në jetën reale. Po ashtu, shija e Apolinerit për dyzimin, për mistifikimin, për shakatë me vlerat serioze që i ngacmonte me anë të erotizmit, gjendet reciprokisht e mirëtrajtuar në tekstet më të famshme të Konicës. Për shembull në ciklin e tij “Gostia e Ezopit”, Konica shkruan një “Ese për një metodë si të duartrokitesh nga borgjezet”, e cila përben njëkohësisht një manual poetik si dhe një përqeshje të ritit të koncerteve klasike. Në një tregim tjetër, po nga i njëjti cikël, që Konica e quan “Mashtrimi më i madh i historisë së gjinisë njerëzore”, ashtu siç e tregon dhe titulli vetë, përmbajtja e tij është gjithë nënkuptime për lexuesin. Sipas Konicës, orientalizmi ose më mirë gramatika e gjuhëve orientale nuk përbën veçse një kod të shifruar që e njohin vetëm persona të stërvitur.Prapa këtij kodi mund të fshihej një manual pornografie... Ky lloj stili provokues, ky “dandizem” ishte një nga karakteristikat themelore të artit të Konicës nga e cila ai s’hoqi dorë asnjëherë, edhe atëhere kur bëhej fjalë për të shkruajtur mbi tema tepër serioze në sytë e tij, siç ishte ajo e ringjalljes së gjuhës shqipe. Në këtë betejë ai paraqitej si një estet i mbruajtur me teknikat e Malarme-së, e Shën Simonit apo të Remi de Gourmont, por edhe si një patriot evropian i bindur, i cili nuk “përton” së përgjigjuri kur e akuzojnë padrejtësisht, siç ishte rasti i një ithtari francez, se gjoja Konica përdorte mjete retorike orientaliste në polemikat e tij kundër gjuhës “esperanto”. “Shqipëria është vetëm 10 orë nga Roma dhe Evropa lindore, por një muaj larg Kinës. Si rrjedhim, nuk e njoh aq mirë frymën orientale për të huazuar metodat e saj; temperatura e lartë e maleve të vendit tim m’a ka ruajtur shpirtin nga rrëmbimet entuziaste dhe iluzionet aq të zakonshme për ju”, regona Konica ndaj sulmit. Konica dhe Apolineri, kundërshtarë të betuar të utopisë vrasëse për një gjuhë universale dhe artificiale, preferonin pa ngurim mallkimin e Babelit dhe mëdyshjet e pafundme të përkthyesit. Për këtë arsye ajo duhet studjuar me thellësi e riprodhuar më saktësi.” Shkrimtari Jorge-Luis Borges nuk mungoi së shkruajturi për Kafkën se ai “kishte influencuar shumë paraardhesit e tij.” S’ka dyshim, në këtë rast, përfundon Luan Starova, se mjeshtri argjentinas mos të ketë ushtruar të njëjtin pushtet paradoksal mbi para-korierin e tij shqiptar.

Po vjen Kosova e lire dhe sovrane !

Po e ribotoj kete shkrim shkruar vetem disa dite para se Kosova te shpallte pavaresine, ne homazh te gjithe bashkatdhetareve te mi qe endeerruan per dhjetera vite kete dite. Tashme vendi me i ri i Europes ka hedhur hapa te sigurt drejt te ardhmes europiane. tashme Kosova renditet krenare ne gjirin e vendeve me perspektiva te qarta demokratike.

Nga Genti Metaj

Sipas te gjitha gjasave, diten e diel nje shtet i ri, me i riu ne planet do te stolise harten e magjishme te botes. Diten e diele apo e shumta diten e hene harta e Europes do te « pasurohet » me shtetin e saj me te ri, me te vuajtur, me nje shtet martir, i cili me ne fund pas dy shekujsh bindi boten mbare per ekzistencen e tij. Kosova, kjo pjese e lenguar e trungut shqiptar, arrititi te beje boten te kuptonte gabimet e saj, gabimet e renda te se kaluares qe u paguan me jete foshnjash, me bajoneta armesh, me gjyle topi e perdhosje te dinjitetit njerezor. Kosova arriti te binde Europen se kjo perdhosje po behej ne oborrin e Europes, ne « Konakun » e Europes, ne zemren e Europes. Plot 17 vjet me pare federata Jugosllave do te fillonte te shperbehej duke nisur me shkeputjen e Sllovenise. Ironi e fatit apo rastesi, eshte Sllovenia qe do te shoqeroje kete proces historik per Kosoven dhe per Europen. Pavaresia e Kosoves nuk eshte vetem festa e saj, por eshte festa e gjithe kombeve te qyteteruara, feste e Europes inteligjente, e Europes diplomate. Eshte hera e pare ku Europa Plake, merr ne dore fatet e saj, sepse ne fund te fundit ceshtja e Kosoves eshte para se gjithash ceshtje e Europes.Sigurisht qe e nesermja e kosoves se Pavarur nuk do te jete roze. Eshte me se e natyrshme qe Serbia dhe aleatja e saj e ngushte, Rusia te bejne zhurme dhe te mos pranojne verdiktin e nje populli te tere. Ndoshta Serbia do te perpiqet te fuse ne qorrsokak dhe minoritetin serb ne Kosove, pra fantazmat e se kaluares do te vertiten dhe ca kohe ne kokat e nxehta te ultra-nacionalisteve dhe regresisteve te rajonit.Me i rendesishem eshte fakti se me ne fund, bota demokratike ka kuptuar esencialen e asaj qe Kosova kerkon prej te pakten dy shekujsh: faktin qe pavaresia eshte e pashmangshme, qe ceshtja e Kosoves nuk ka lidhje me asnje ceshtje tjeter qofte ne Europe apo gjetke. Gjithkush e ka te qarte se mes serbeve dhe shqiptareve nuk mund te kete kompromis per kete ceshtje, se vizionet e tyre jane diametralisht te kunderta. Me ne fund te gjithe e kane kuptuar se ne rast se Kosoves nuk i lehohej apo nuk i njihej pavaresia, rajoni jo vetem qe nuk do te gjente kurre qetesi, por rrezikohej nje kataure e vertete. Pra me te ardhur e diela, Kosova do te shpalle pavaresine dhe ne fillim te javes se ardhshme fuqite e medha si Shtetet e Bashkuara te Amerikes, Franca, Britania e Madhe dhe Gjermania do te njohin shtetin e ri. Ministrat e jashtem te Bashkimit europian do te takohen te henen dhe mund te bien dakord per nje “platforme” duke thene se kushtet per njohjen e ketij shteti jane plotesuar. Nje shumice e 27 vendeve anetare te bllokut pritet te njohe Kosoven me shpejtesi. Unanimiteti do te ishte mire por edhe konsensusi i gjere eshte mese i mjfatueshem. Fale punes se Volfang Ishingerit, ambasadorit gjerman ne Britanine e Madhe, BE do te jete e bashkuar. Dhe ajo qe eshte me e rendesishme, SHBA dhe Europa do te ecin me hapa te njejte, nje ngjarje qe nuk ka qene shume frekuente kohet e fundit. Sot nuk pershendes vetem fitoren e lirise per popullin tim, nuk pershendes vetem triumfin e shpirtit demokratik, te bashkepunimit dhe te bashkerendimit te veprimeve diplomatike te popullit dhe qeverise se Kosoves. Sot ka ardhur koha te mos jem vetem avokat i Kosoves, por ka ardhur koha te jem avokat i Shteteve te bashkuara te Amerikes, Avokat i Europes dhe te gjithe atyre popujve, te cilet mbi te gjitha vene te drejten e njeriut per te jetuar i lire.Kosova po vjen! Kosova eshte e lire dhe sovrane! Kosoven do ta gezojne bijte e Shqipes krenare duke ruajtur respektin me te madh, duke ju ofruar lirite maksimale gjithe banoreve te Kosoves, gjithe qytetareve te Kosoves! Sot Isa Boletini e Azem Galica, Ibrahim Rugova dhe Adem Jashari ndritin rruget e Prishtines me mberritjen perfundimtare te misionit te tyre.Gezuar Kosoven e lire dhe Sovrane! Ta gezojme Shtetin e ri te Kosoves!

Pride and Prejudice: Belgium's Albanian community

A film production team dining a little while ago at The Oldies café in Schaerbeek, was so impressed by the proprietor Jenny’s typically bruxellois accent that they offered her a role in Jean-Claude Van Damme's new film, J.C.V.D. Yet Jenny isn't Belgian, she's Albanian. Her real name is Mërgime (‘exile’) Lita, and her forebears were clan chiefs in the harsh, inaccessible mountains of the north.

One Sunday last February – the day Kosovo declared independence – many Brussels neighbourhoods blossomed with scarlet flags adorned with the bold, two-headed black eagle of Albania. It was a short-lived but exuberant display of national pride on the part of an immigrant community that is one of Belgium’s oldest, and yet exists almost invisibly, except when it finds itself branded by negative and largely inaccurate stereotypes.

Jenny's story reflects how many long-term Albanian immigrants in Belgium have integrated into their adopted society, without ever losing their fierce sense of national identity.

“My father always taught me to keep our culture and origins but to respect the country which welcomed us,” she says. “We have a multicultural clientèle. We serve a pousse café called the Kosovar, so customers know I'm Albanian, but they appreciate the fact that we are well integrated.”

The first significant group of Albanian political refugees arrived by train on 1 August 1956 - mainly from camps in the former Yugoslavia - under an agreement between Belgium and the United Nations. Those early arrivals, with no way back home, worked hard and settled into their host community. Their children and grandchildren are now established across society, including in the European institutions. In 2006, political adviser Safet Kryemadhi, whose father made that historic journey, and Kolë Gjeloshaj helped to organise a 50th anniversary celebration in the Belgian senate. Albanians are proud to be here, says Kryemadhi, because of historical links between the two countries dating back to 1896, when the writer Faik Konica lived in a house in rue de l'Albanie and launched the journal Albania.

Nowadays, the community has grown bigger and more diverse. There are an estimated 60,000 people of Albanian descent in Brussels (mainly Schaerbeek and Anderlecht), Namur, Antwerp and elsewhere. The 1990s brought a new phase of immigration as Albanians fled the violent anarchy that followed the fall of communism, and others escaped the war in Kosovo. Whereas the early immigrants sought liberty, their successors came looking for prosperity, says Professor Artan Fuga of Tirana University.

Here, Albanians have more freedom to be themselves than in host countries like Greece or Italy, where there is more overt hostility, says Kryemadhi. And yet, stereotypes persist. “People often talk about us when they speak of trafficking or drugs,” explains Ilir Likaj. “They link us to the mafia, or ask us if we are armed, and how many women we have smuggled in. If you are Albanian you must be a voyou, a thief. Newspapers sell more copies if they write about Albanian criminal networks. Of course, like all immigrant communities we have some problems, but we don't have a monopoly on crime. It's not direct discrimination, but an underlying tension – even in the corridors of the EU.”

Most Albanians have high standards of behaviour and those who do not should be punished, states Gani Azemi, a Kosovar journalist who covers EU affairs. Indeed the 15th century code of the Kanun, which to this day exerts a strong influence over Albanian mores, sets standards of loyalty and hospitality perhaps more demanding than in any other European society – as well as laying down the rules of the notorious blood feud.

Although an IT specialist by profession, Likaj is now in catering, where many Albanians find fewer barriers to employment. Lawyer Luan Abadinaj worked for four years as a waiter after he arrived in Belgium as an asylum-seeker in 1997. “It helped me a lot, it enabled me to have contact with people,” he reflects. Elected as a local mayor in southern Albania at the age of 25, he was forced into exile after threats to himself and his family. He is now helping new immigrants integrate into Belgian society.

Language, culture and tradition are the “cement” holding Albanians together, regardless of religion, says Abadinaj. In theory, around 70% of the population is Muslim, 20% Orthodox and 10% Catholic. In practice, many are atheist, and the belief that The religion of Albanians is Albanism was widespread long before the dictator Enver Hohxa banned religious practice in 1967. Inter-faith tolerance is taken for granted, even within marriage. “I am Christian, my wife is Bektash [a branch of Islam]. I find that magnificent,” says Gjovalin Kola. Formerly deputy editor-in-chief of one of Albania’s leading newspapers, Shekulli, he is one of the founders of a new cultural association named after Konica (or Konitza). The organisation is needed to fill a gap, he believes. “There have been other initiatives, but so far there has been nothing that has really succeeded in making Albanian culture well known in Belgium. Konica was a visionary, and he remains a point of reference for us.”

While the early immigrants cherished their culture discreetly within the family, younger arrivals are more confident, more determined to raise their nation’s profile and play an active role in their host country.

Alisa Aliu is president of the dance troupe Shqipet e Diasporës, which won first prize at the annual arts festival of the Albanian diaspora in Berlin in 2003. “I am very proud of what we have done in presenting our culture to Belgians,” she says. “We give performances around the country and our name is widely known. Whenever there is a multicultural activity, people invite us.”

The President of the Konitza Association, Genti Metaj, arrived in Belgium in 1999, and was surprised to find the Albanian community poorly organised. “The older generation was a bit closed in on itself,” he remarks. “The new challenge of our Europe is cultural exchange in place of conflict.” Albanians have also started to venture into the Belgian political arena, with at least 12 standing in local elections in 2006.

Two contact points are the Albanian bookship Albel Librarie in Schaerbeek, and the two-hour programme L'echo des aigles on Brussels’ Radio Panik every Sunday, also available on the internet - (Shqipëria – Albania - means Land of the Eagles). Insurance broker Sakip Skepi has hosted the show for 22 years. “When I arrived 30 years ago, Albania was hermetically closed. I wanted to have some contact with my culture and my language, and share it with other people,” he explains, “to explore who I am, where I come from. At that time it was the only point of contact, but by now it’s an institution.”

The drive among ex-pat Albanians to preserve their national identity stems to a large extent from a widespread conviction that they have suffered more than most Europeans in winning their freedom and independence. “We are a people with a tragic past,” says Kola. “Small nations have a similar history, and we were dominated, menaced and crushed by the big powers.” After more than 500 years of Ottoman rule, interrupted only between 1443 and 1468 when Albania's revered national hero Scanderbeg, whose statue stands next to the Parc Josephat in Schaerbeek, united clan leaders against the Turks, the country seized independence in 1912 as the Ottoman Empire crumbled. But the frontiers defined in 1913 failed to reflect Albanians’ linguistic and cultural boundaries, causing strife in the region to this day.

The end of the Second World War plunged Albania into isolation and generated cases of shocking tragedy. Lek Pervizi and his family arrived in Brussels in 1990 after 45 years of internment under the Hoxha regime.

“We were considered Royalists,” he explains. “In 1944 they burnt down our house and confiscated all our belongings.” His father escaped to Belgium, but some 30 members of the extended family left in Albania – mainly women, children and elderly relations – were detained. “Ten of them were killed or died in prison, including my mother and grandmother,” says Pervizi, with tears in his eyes. The camp, encircled by barbed wire and armed guards, was in a former Italian army barracks, with no proper sanitary or health provision. “We were given 500gm of maize bread a day,” he remembers. “People started to get ill. In one night 33 children died.” He is still searching for his grandmother's remains.

By the mid-1960s he realised he would never be free to find a wife outside the camp. “Time was passing, so I married a young girl who was four months old when she was interned with her mother. They gave us a room that used to house chickens, and Gjuliana and I had three children in those conditions. The dictatorship condemned innocence.” Pervizi’s oldest son, Leonard, went on to study at Brussels Royal Academy of Fine Arts and is now a successful painter.

For families who have been here for half a century, Belgium is home. Arta Ertekin's mother arrived in Brussels in the 1960s as a five-year-old refugee. But Arta went to the European School and says she feel completely integrated. Besides her career as a journalist, the 25-year-old is carving out a reputation on the Belgian music scene with her young band Otherwise. Would she ever go back to her Balkan roots? She is doubtful. “I have only visited Albania once. I am fine here ... but you can never say never.”

Yet in Albania itself things are changing fast. The country signed a Stabilisation and Association Agreement with the European Union in 2006, and is now talking about submitting a formal application for membership within months. Pro-European feeling is strong: polls show a massive 94% of the population in favour of EU integration.

Albania's socialist opposition leader Edi Rama, in Brussels recently, claims his nation is still the victim of widespread prejudice. “Albania has nothing to do with the stereotypes that continue to prevent public opinion in Europe from understanding it,” he insists. The country's youthful population wants not emigration, like its forebears, but a higher standard of living and the same opportunities for work, education and travel that others have in Europe. Many believe such freedoms would help to sweep away crime and corruption. “We should not allow another generation to be nourished by the past,” declares Rama, “not only in Albania but in the whole region.”

Kate Holman

An edited version of this article appeared in The Bulletin, Brussels, August 2008

SI TE KERKOJME SHTETESINE BELGE

Nga Genti Metaj

- Cilat jane kushtet per te marre shtetesine belge?
- Cfare dokumentash duhen paraqitur?
- Kur dhe ku duhet te paraqiten dokumentat?
- Sa kohe zgjat trajtimi i dosjes dhe cilat jane shancet qe kerkesa juaj te pranohet?......

Nje nder temat me mjaft interes per te gjithe te huajt ne Belgjike eshte dhe a jo e marrjes se nenshtetesise belge. Ky debat ka qene mjaft i ashper diku aty para viteve tedhjete dhe shume organizata qe mbronin te drejtat e emigranteve kane bere nje lufte politike mjaft te ashper per te arritur tek ligji per akordimin e shtetesise belge. Ne kete material ne deshirojme te informojme te gjithe lexuesit per disa nga procedurat qe duhen ndjekur per te marre shtetesine.

Marrja e shtetesise belge rastis te duket e komplikuar dhe shpeshhere dekurajuese. Ne fakt asgje nuk eshte kaq e komplikuar ne rast se kemi informacionin e nevojshem dhe sigurisht nese ju drejtohemi institucioneve dhe organizatave te specializuara ne kete drejtim. Ne kete artikull ju do te gjeni informacione te thjeshtezuara dhe praktike, te cilat synojne t’ju orientojne sic duhet drejt procedurave dhe t’ja u bejne te thjeshte « betejen e nacionalitetit belg ». Sigurisht qe ky dokument nuk mund te jete « i perjetshem dhe absolut », duhet te kemi parasysh se gjerat evoluojne, pasurohen, lehtesohen ose veshtiresohen. Gjithsesi ne rast se ndodheni perballe nje problemi mos hezitoni te kontaktoni me autorin e ketij materiali, i cili operon ne fushen e te drejtave te emigranteve.

Dhenia e shtetesise ne baze te nje prindi me shtetesi belge

Nje femije qe lind ne belgjike dhe nje nga prinderit e tij ka shtetesi belge, perfiton automatikisht shtetesine e mbreterise. Ne lidhje me kete rast nuk ka asnje procedure madhore per t’u kryer, pervec njohjes se femijes nga prindi belg dhe rregjistrimi i tij prane zyres se gjendjes civile te komunes ku keta te fundit kane zgjedhur rezidencen e tyre.
Po ne kete kendveshtrim perfitojne shtetesine belge te gjithe femijet qe lindin jashte shtetit, por qe nje nga prinderit ka shtetesine belge dhe ka lindur ne Belgjike. Ky femije merr shtetesine belge automatikisht nese deri ne moshen 18 vjecare nuk ka perfituar nje nacionalitet tjeter. Duke qene pothuajse te sigurt se nuk ka raste te shumta te tipit te meposhtem, po ju shpjegojme se ka dhe raste te tjera ne te njejtin kendveshtrim. Ne rast se femija ka lindur jashte shtetit nga prind (er) te cilet nuk e kane marre shtetesine belge qysh ne lindje ata duhet te paraqesin nje deklarate ne gjendjen civile te komunes se rezidences, ose ne rast se jetojne jashte Belgjikes, ne ambasaden ose konsullaten belge te vendit ku jetojne. Kjo procedure duhet bere para se femija te arrije moshen 5 vjecare. Ne rast se femija kalon moshen 5-vjecare, atehere procedura ndryshon dhe duhet ndjekur nje rruge krejt tjeter dhe me e komplikuar. Ne rast vdkeje te prindit qe ka shtetesi belge para lindjes se femijes, ky i fundit merr automatikisht shtetesine e tij, pra shtetesine belge. Po cilat jane dokumentet te cilat duhen paraqitur ? Kjo nuk eshte aspak e veshtire dhe as e komplikuar :

1- Certifikate Lindje e femijes
2- Vertetin shtetesie i prindit ose prinderve belge.

Marrja e shtetesise belge per femijet e lindur ne Belgjike

Te gjithe femijet e lindur ne Belgjike nga prinder me origjine te huaj mund te marrin shtetesine belge. Po ju citojme me poshte disa nga kushtet qe duhen plotesuar per te marre shtetesine :
- Femija banon ne Begjike pa shkeputje qysh prej lindjes
- Prinderit jane te instaluar ne Belgjike te pakten prej 10 vjetesh
- Lindja e femijes eshte deklaruar para se ai te mbushe 12 vjec
Procedura per kete menyre te marrjes se shtetesise eshte shume e thjeshte : Te dy prinderit duhet te paraqiten ne zyren e gjendjes civile te komunes se rezidences. Ne rast se nje nga prinderit nuk jeton, ne rast se nje nga prinderit ka aftesi te kufizuara mendore, atehere vetem prindi i afte ose tutori i autorizuar me ligj bejne deklaraten dhe procedura perfundon.

Pervec informacionit qe cituam me siper ekzistojne dhe raste kur njeri nga prinderit nuk e ka rezidencen ne Belgjike. Pra natyrshem lind pyejta se si duhet vepruar ? Ne raste te tilla prindi qe nuk e ka rezidencen ne belgjike duhet te beje nje prokure ku jep autorizimin e tij ne lidhje me kerkesen. Kete prokure ai mund ta kryej ne ambasaden belge te vendit ku jeton ose prane konsullates belge te vendit ku jeton. Ne rast se prindi qe nuk jeton ne Belgjike refuzon te jap aprovimin e tij, ose ne rast te mungeses se prokures me shkrim per nje tjeter arsye, prindi qe jeton ne Belgjike mund te beje deklaraten i vetem. Ne kete rast eshte gjykata qe do vendose nese do t’i jepet apo shtetesia belge femijes qe ndodhet ne keto pozita. Me poshte po ju citojme dokumentet qe duhenparaqitur. Ne princip keto dokumente jane pa pagese :
1- Certifikata e lindjes se femijes
2- Prova e rezidences se femijes qysh nga dita e lindjes (Certificat de résidence)
3- Prokura e prindit qe nuk jeton ne Belgjike. Ne kete prokure prindi qe nuk jeton duhet te shprehe ne menyre te qarte pelqimin e tij ne lidhje me marrjen e shtetesine per femijen
4- Ne rast se njeri nga prinderit eshte me aftesi te kufizuara mendore : Prove ku shprehet ne menyre te qarte pamundesia mendore e prindit per te bere deklaraten.
Pra, natyrshem me marrjen dhe plotesimin e te gjithe dokumentacionit te siperpermendur dosja eshte gati dhe dorezohet ne Komune nga prinderit e femijes. Prokurori i Mbretit do te vihet menjehere ne dijeni te kesaj kerkese dhe pergjate maksimumi nje muaj pas berjes se kerkeses duhet te jape pelqimin ose mos pelqimin per kete te fundit. Mos pelqimi i tij mund te bazohet mbi faktin se natyralizimi i femijes nuk eshte ne interesin e femijes. Keto jane raste shume te rralle, por qe duhen patur parasysh. Por cfare mund te bejme nese prokurori i Mbretit e refuzon kerkesen e shtetesise ? Ne kete moment ne loje futet gjykata, e cila vendos nese prinderit mundet ose jot e shkojne ne instacen e apelit per dosjen. Ne rast se asnje verejtje nuk behet brenda muajit nga ana e Prokurorit te Mbretit, dosja konsiderohet e mbyllur dhe femija merr shtetesine belge. Ai rregjistrohet ne rregjistrin e popullates dhe qe nga ky moment eshte shtetas dhe qytetar belg. Cdo femije nden moshen 18 vjecare mund te behet ne mùenyre automatike belg me kusht qe nga prinderit qe ka marre shtetesine me ane te procedures se natyralizimit (la naturalisation) te jete tutori legal i femijes. Ne keto raste dosja trajtohet nga Komisioni i Natyralizimit.

Marrja e shtetesise per te gjithe ata persona legale qe jetojne prej nje periudhe te gjate ne territorin e mbreterise

Ne kete rast kemi te bejme me tre raste konkrete, pra e thene ndryshe me tre mundesi qe ju jepen te gjithe kandidateve qe duan te marrin shtetesine belge. Per te treja rastet qe do te trajtojme me poshte mjafton qe kandidati te paraqitet ne zyren e gjendjes civile te komunes se rezidences dhe te plotesoje nje dokument ku kerkon “marrjen e shtetesise belge” me ane te procedures: “par obtion de nationalité”.Ju do te gjeni sipas rastit dhe dukumentat e nevojshme ne vijim.
1- Rasti i pare perfshin te gjithe ata kandidate qe kane lindur ne Belgjike dhe kane jetuar gjithe kohen ne territorin e mbreterise. Por si duhet vepruar dhe cfare dokumentash duhen dorezuar? Ne kete rast ju duhet te dispononi dokumentacionin e me poshte shenuar:
- Certifikate Lindjeje (ky dokument merret ne komunen ku eshte deklaruar lindja. Zakonisht komuna perket me spitalin ku femija ose kandidati ka lindur. Per shembull: ne rast se ju jeni banues i Komunes se Saint-Gilles, por keni lindur ne Hopital Saint-Pierre, certifikaten e lindjes do ta merrni ne administraten e bashkise se Brusel Qender (1000 Bruxelles). Kjo per faktin se spitali ku keni lindur ndodhet ne territorin e kesaj te fundit.
- Certifikaten e rezidence dhe Historikun e adresave qe prej lindjes
- Nje kopje te kartes suaj te identitetit. ( Ky dokument duhet legalizuar ne Zyren e popullates te komunes tuaj (Service Population).
2- Kandidati ka lindur jashte Belgjikes dhe nje prinderit e tij ka marre shtetesine belge ne momentin e procedures se deklarimit (demande de nationalité par déclaration article 12 bis). Ja lista e dokumentave per kete rast:
- Certifikata e lindjes (ne kete rast certifikata e lindjes merret ne vendin e origjines. Perkthehet ne gjuhen frenge ose flamisht, legalizohet ne sherbimin perkates prane Ministrise se Jashtme te Republikes se Shqiperise, legalizohet nga Konsullat Belge ne Durres, ose se fundmi dhe ne Zyren Diplomatike te Mbreterise se Belgjikes ne Tirane)
- Prova qe njeri nga prinderit ka shtetesine belge (Ne kete rast karta e identitetit te prindit belg eshte e mjaftueshme. Ne rast se hasni ne ndonje veshtiresi, mos hezitoni te merrni kontakt me sherbimin e popullates ne komunen e rezidences)
- Nje dokument ku vertetohet atesia e kerkuesit (ose memesia) me prindin belg
3- Kandidati qe jeton ne Belgjike ne menyre legale, qe koheqendrimi i tij eshte te pakten 7 vjet dhe nje dite, qe ne momentin e berjes se kerkeses ka nje leje qendrimi definitive, qe gjate 7 vjeteve te qendrimit legal ka patur nje dokument identiteti mbi tre muaj mund te kerkoje shtetesine belge mbi po te njejten baze. Po ju citojme me poshte listen e dokumentave te nevojshme:
- Certifikata e lindjes (ne kete rast certifikata e lindjes merret ne vendin e origjines. Perkthehet ne gjuhen frenge ose flamisht, legalizohet ne sherbimin perkates prane Ministrise se Jashtme te Republikes se Shqiperise, legalizohet nga Konsullat Belge ne Durres, ose se fundmi dhe ne Zyren Diplomatike te Mbreterise se Belgjikes ne Tirane)
- Certifikaten e rezidence dhe Historikun e adresave qe prej lindjes
- Nje kopje te kartes suaj te identitetit. ( Ky dokument duhet legalizuar ne Zyren e popullates te komunes tuaj (Service Population).

Per te gjitha rastet dhe procedurat e mesiperme shpenzimet financiare nuk jane domethenese. Ato mjeftohen me pagesen e pullave te destinuara per certifikaten e Lindjes dhe proven e rezidences. Ne pergjithesi Prokurori i Mbretit duhet te jape mendimin e tij brenda muajit, por duke patur parasysh mbingarkesen e ketij institucioni, kjo procedure mund te marre maksimumi nga 6 deri ne nente muaj. Nje pjese e mire e komunave ne Bruksel kthejne pergjigje brenda kater muajve ndesa ne Wallonie dhe Flandre kjo procedure shkon disi me shpejt. Si ne te gjitha rastet dhe shpjegimet perkatese te dhena me siper, ne rast se pas pergjigjes se Prokurorit dhe ne rast se ky i fundit nuk e kundershton kerkesen, kandidatit i akordohet shtetesia belge. Ne rast se Parketi e kundershton kete kerkese, kandidati duhet t’i drejtohet Gjykates se Shkalles se Paredhe t’i kerkoje anulimin e vendimit te Parketit.

Vijon

Fatos Kongoli, bëhet « Kalorës të Legjonit të Nderit » nga Presidenti Nicolas Sarkozy

Në emër të Presidentit të Republikës dhe në bazë të pushteteve që na janë dhënë, ne ju bëjmë kalorës të Legjonit të Nderit". Zonja Maryse Daviet, ambasadorja franceze në Tiranë, e artikuloi me një emocion të veçantë këtë frazë drejtuar shkrimtarit Fatos Kongoli, në një ceremoni të veçantë organizuar pasditen e djeshme në Ambasadën franceze. Kësisoj u bë publik lajmi se shkrimtari i mirënjohur u nderua me titullin më të lartë që jepet në Francë "Kalorës i Legjonit të Nderit", një vlerësim i akorduar nga presidenti francez, Nikolas Sarkozi. "Vendi im njeh në të gjithë kuptimet e fjalës (të njohësh dhe të shprehësh mirënjohjen) madhështitë e veprës tuaj. Vepra juaj e vështirë, "të bësh letërsi është një akt vuajtjeje dhe vetmie", përshkruan mirë në mënyrë të admirueshme, ashtu si vëllezërit tuaj Primo Levi, Solzhenitsyn-i, Vasily Grossman, njëherazi shkatërrimin e ngulmët dhe të plotë, fatet në shkallën e së përditshmes të individëve, të thyer, të shtypur nga regjimi komunist i Enver Hoxhës, rënien e tyre, por megjithatë njëherazi, dinjitetin e tyre", - tha në fjalën e saj ambasadorja Daviet, duke vijuar se librat e Kongolit të përkthyer në frëngjisht, anglisht, gjermanisht, spanjisht, italisht etj, "i kanë zbuluar botës, gulagun shqiptar, njëkohësisht, dinjitetin dhe nderin e shqiptarëve, edhe pse të shtypur". Maryse Daviet ka përmendur më tej kontributin që ka dhënë letërsia e Kongolit për njohjen e Shqipërisë në botë. "Vendi juaj ka veçanësinë dhe fatin që ka ushqyer edhe në mjerim shkrimtarë si ju dhe Kadare. Vepra juaj jep ndihmesë për njohjen dhe kuptimin e Shqipërisë veçanërisht nga të huajt. Kjo është diçka jashtëzakonisht e rrallë në botë".
Duke e cilësuar frankofon dhe frankofil që në moshën më të re, edhe pse Francën e zbuloi vetëm në vitin 1989, ambasadorja Daviet përmendi shtatë librat e përkthyer mjeshtërisht në gjuhën frënge nga "miku juaj, nga dyzimi juaj, përkthyesi gjenial, Edmond Tupja: "I humburi", "Kufoma", "Dragoi i fildishtë", "Ëndrra e Damokleut", "Lëkura e qenit", "Te porta e Shën Pjetrit", "Hija e tjetrit", "Jetë në kuti shkrepësesh", botuar nga shtëpia botuese "Payot &Rivages". "Të gjithë ne, - tha më tej ambasadorja Daviet, - shpresojmë me padurim botimin e ardhshëm të librit "Bolero në vilën e pleqve", të cilën Edmondi e ka përkthyer në frëngjisht dhe përhapur në të gjithë botën frankofone. Në ceremoninë e dhënies së këtij titulli merrnin pjesë një rreth mjaft i ngushtë me të ftuar, miq të shkrimtarit por edhe shtetarë si kryeministri i vendit Sali Berisha, i cili ka mbajtur një fjalë të gjatë në gjuhën frënge, e ku ka përmendur ndër të tjera edhe kujtime të hershme me Kongolin, profesorin që i ka dhënë mësime matematikë në kohën kur shkrimtari i madh ushtronte profesionin e mësuesit të matematikës. Të pranishëm në ceremoni ishin edhe ministri i Kulturës, Ferdinand Xhaferri, zv/ministrja Suzana Turku, përkthyesi i gjithë veprave të Kongolit në frëngjisht Edmond Tupja, deputeti Fatmir Toçi së bashku me Irena Toçin, që drejton tashmë botimet "Toena", e ku janë botuar të gjitha veprat e shkrimtarit Fatos Kongoli në gjuhën shqipe.
Mjaft emocionues ka qenë edhe fjalimi i shkrimtarit, i cili ka rrëfyer me nostalgji të gjitha fijet e jetës së tij që e kanë lidhur me Francën dhe gjithë botën frankofone, që në vitet e rinisë së hershme, kur si pa e kuptuar nisi të mësonte frëngjishten e mandej të lexonte gjithçka që i binte në dorë nga letërsia franceze e më gjerë. Kongoli e cilësoi një histori më se gjysmë shekullore marrëdhënien e tij me gjuhën dhe qytetërimin francez, kulturën franceze dhe Francën. "Do ta quaja një histori adhurimi të heshtur, në largësi", - tha ndër të tjera shkrimtari. Legjioni i Nderit është dekorata më e lartë që jepet në Francë. Ajo është krijuar nga Napoleon Bonaparti në maj të viti 1802 dhe për herë të parë ajo është dhënë në 15 qershor të 1804-ës. Medalja jepet për trimëri në veprimet ushtarake ose për shërbim ushtarak 20-vjeçar të dalluar, por edhe në rastet e civilëve, kur puna e tyre rrit reputacionin e Francës përmes studimeve, arteve, shkencave, politikës etj. Në medaljen e titullit është koka e Napoleonit, ndërsa nga mbrapa shkruhet motoja "HONNEUR" (nder). Urdhri është dekorimi më i lartë në Francë dhe është i ndarë në pesë shkallë të ndryshme: Chevalier (kalorës), Officier (oficer), Commandeur (komandant), Grand Officier (oficer i madh) dhe Grand'Croix (Kryqi i madh). Me këtë titull nderi është vlerësuar edhe shkrimtari i madh, Ismail Kadare dhe përkthyesi i mirënjohur, Jusuf Vrioni.

Le Kanun, au-delà de la vengeance

L’association culturelle Konitza vous invite à découvrir un code coutumier parmi les plus méconnus de la culture européenne : le Kanun albanais.

Ce code médiéval, dicté par le Prince Lekë Dukagjini au XVe siècle, a régi jusqu’à récemment tous les aspects de la vie sociale dans le Nord de l’Albanie.

Souvent associé à la « reprise du sang », le Kanun propose cependant une alternative au cycle de la vengeance, d’une étonnante modernité : le pardon, conçu comme un rite de réconciliation entre familles ennemies.

Le colloque sera illustré par le documentaire « La Bessa de Luce - Au-delà de la vengeance» de Nathalie Rossetti et Turi Finocchiaro. En expliquant les mécanismes de ce code coutumier, nous essayerons de comprendre pourquoi le Kanun est encore partiellement en vigueur en Albanie.


MAISON DES CULTURES DE SAINT-GILLES
Rue de Belgrade 120 - 1060 Saint-Gilles

samedi 27 février 2010 à partir de 16h00

16h30 - Ouverture du colloque par Genti Metaj, Président de l’asbl Konitza

16h45 - Introduction au colloque par Monsieur Christian GUT, Professeur émérite à l’Institut national des langues et civilisations orientales (INALCO) et à l’Ecole pratique des hautes études (EPHE), Membre de l’Académie des Sciences et des Arts du Kosovo, Docteur Honoris Causa de l’Université der Tirana, Professeur extraordinaire de l’Université d’Elbasan, Ancien Directeur des Archives de Paris et Directeur général des Archives de France, traducteur du Kanun en français.
17h00 - Projection du film « La Bessa de Luce - Au-delà de la vengeance» de Nathalie Rossetti et Turi Finocchiaro

17h35 – Pause

17h50 - Intervention de Monsieur José Sanchez, Psychologue social, Directeur de l’asbl Démocratie Plus

18h05 - Intervention des réalisateurs du documentaire: Madame Nathalie Rossetti et Monsieur Turi Finocchiaro

18h20 - Intervention de Monsieur Kolë Gjeloshaj, Politologue, Collaborateur scientifique à l’Institut de Sociologie de l’Université libre de Bruxelles, auteur de l'article «La « reprise du sang » chez les Albanais “ in Confluences Méditerranée, n° 62, Eté 2007.

18h35 - Intervention de Monsieur David Monfils, Avocat au Barreau de Bruxelles, spécialisé en droit des étrangers

18h50 - Intervention de Monsieur Ervis Breçani, Réfugié d'origine albanaise, victime de la vendetta

19h05 - Questions/réponses

19h20 - Clôture du colloque

19h35- Echanges libres et musiques du monde

Bar ouvert à partir de 16h30



De KANUN De wraak voorbij

Culturele Vereniging Konitza

Uitnodiging Zaterdag 27 februari 2010 16u30

Huis van de Culturen van Sint-Gillis, Belgradostraat 120 - 1060 Sint-Gillis

16u30 – Opening van het colloquium door Genti Metaj,Voorzitter van vzw Konitza

16u45 – Inleiding op het colloquium door Mijnheer Christian GUT - Professor emeritus aan het « Institut national des langues et civilisations orientales » (INALCO) en aan de Hogeschool « Ecole pratique des hautes études » (EPHE), Vertaler naar het Frans van de Kanun.

17u 00 - Projectie van de film-dcumentaire « La Bessa de Luce - Au-delà de la vengeance» van Nathalie Rossetti en Turi Finocchiaro.

17u35 - Pause

17u 50 – Interventie door Mijnheer José Sanchez – Sociaal Psycholoog, Directeur van vzw Démocratie Plus.

18u 05 – Interventie door regisseurs van de documentaire – Mevrouw Nathalie Rossetti en Mijnheer Turi Finocchiaro.

18u 20- Interventie door Mijnheer Kolë Gjeloshaj, Politoloog

18u 35 - Interventie door Mijnheer David Monfils - Advocaat bij de Balie van Brussel, gespecialiseerd in Vreemdelingenrecht.

18u 50- Interventie door Mijnheer Ervis Breçani – Vlucheling van Albanese origine, slachtoffer van de vendetta

19u05 – Vragen en antwoorden

19u 20 –Afsluiting van het colloquium

Vanaf 19u35 – Vrije uitwisseling en welerdmuziek

Bar open vanaf 16u30

Contact en reservatie : konitzaasbl@yahoo.fr This e-mail address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it

Voor meer info, consulteer onze website : www.konitza.eu

Konitza asbl vous invite à une rencontre littéraire avec Ismail Kadare

Rencontre littéraire avec Ismail Kadaré, 2 mars 2010, à 20H00

Depuis quatre décennies, Ismail Kadaré (né en 1936) est l'écrivain albanais le plus connu dans son pays et à l'étranger. Son œuvre intrigante se décline en prose, en poèmes et en essais et a été couronnée par de nombreuses récompenses, dont le Man Booker International Prize (2005) et le Prix du Prince des Asturies (2009). Son nom a été cité à plusieurs reprises pour le Prix Nobel.
Didier Mélon (RTBF) s’entretient avec l’auteur sur 45 ans d'écriture dans une Europe en pleine mutation, dont les Balkans constituent le cœur fébrile.
L'histoire de l'Albanie et les mythes des Balkans sont centraux dans l'œuvre de Kadaré. Mais il s'intéresse aussi à des thèmes littéraires universels comme l'ivresse du pouvoir, la vendetta et la jalousie. Dans son style, il associe le drame et l'ironie. Depuis qu'Ismail Kadaré a obtenu l'asile politique en France en 1990, il vit entre Paris et Tirana. Ses livres sont toujours édités en même temps en français et en albanais. Son dernier ouvrage traduit en français, Le dîner de trop, est paru à l'automne 2009 et a été sélectionné pour le Prix Médicis. En février 2010, L'accident (2008) sera publié dans une traduction néerlandaise. Les éditions Van Gennep rééditent également deux titres qui avaient valu dans les années 1980 et 1990 une célébrité internationale: Maannacht (Clair de lune) et Een breuk in april (Avril brisé).
Passa Porta, Maison Internationale des Littératures, Rue Antoine Dansaert 46, 1000 Bruxelles. En français. Entrée : 5 € / 4 €
Réservation indispensable, vu le nombre limité de places disponibles:
www.passaporta.be ou 02 223 68 32
Org.: Het beschrijf, Konitza, Uitgeverij Van Gennep

Ismail Kadare

Né en 1936 à Gjirokastër, Ismail Kadare a édifié une œuvre littéraire qui le place parmi les plus grands écrivains contemporains. Ses chroniques et récits, romans intimistes ou romans mondes, poésies et essais, ont pour personnage central l’Albanie. Ou plutôt son double de légende, la Kadarie qui fait dialoguer les époques, les lieux, les mythes, les protagonistes et les fantômes des tragédies albanaises.

Des montagnes maudites aux salons de l’élite communiste à Tirana, Moscou et Pékin, d’une station d’écoute du Pôle Nord au survol des déserts d’Arabie, de l’Auberge des deux Robert à l’outre-monde, Ismail Kadare a peint la fresque d’une Albanie arrachée au réel pour régner au coeur de la géographie littéraire. Dans ses récits, les soubresauts des existences individuelles annoncent le surgissement de la tragédie. La brume est le vêtement de la fatalité tandis que la vie, dans sa fragilité, ne renonce jamais à défier le destin. La fiction chez Kadaré est l’ombre tyrannique de la réalité, qui en amplifie l’angoisse jusqu’à l’absurde.

Traduit dans une trentaine de langues, Ismail Kadare a raconté l’universalité de la condition humaine en puisant dans la mémoire d’un peuple plus vieux que la langue d’Homère. Chevauchant les époques, il poursuit une brillante conversation à distance avec ses pairs du panthéon littéraire : Eschyle, Dante, Shakespeare…

Il est titulaire des prix littéraires internationaux Cino Del Duca, Booker Prize et Prince des Asturies.